Okudum: Aristoteles – Atinalıların Devleti

Eeee o kadar alıntılarını paylaştım. Okudum ve bitti. Şimdide kitap hakkında yazmassam olmaz. Ne zaman ismini duysam Arjantili efsane forvetlerden Carlos Tevez’in ismini anımsatan Aristoteles’in Atinalıların Devleti kitabını okumuş oldum. Hasan Ali Yücel Klasikler dizisinden bir kitap olduğu için Hasan Ali Yücel’i Türk toplumuna yaptığı katkılardan dolayı tekrardan dualarla yad etmek istiyorum. Kitaba gelecek olursak; Aristoteles’in kendi çağındaki bürokrasiyi anlattığı direkten dönmüş bir tarihtir. Aristoteles’in yazdığı Atinalıların Devleti olduğu iddia edilen bu kitap açıkçası pek bana göre değilmiş. Okudum ama ne anladın diye soracak olursanız bir kaç dedikodu yapabilirim anca, yani genel hatlarıyla başarılı ve anlamlı bir okuma yaptım diyemem. Bu sebepten dolayı bu yazıdan sonra kitap hakkında varsa Youtube programları falan izleyebilirim. Kesin olarak söyleyeceğim şey ise kitapta okuduklarınız çok yüzeysel. Bahsedilen olayları, şahısları daha detaylı öğrenmek siyasi okur yazarlılığımızı önemli boyutta arttıracaktır.

“Atinalıların Devleti” Direkten Dönmüş Bir Tarih

Aristoteles’in yazdığı ve çok önemli filozofların, tarihçilerin vb. yazarların bile baş ucu papirüsü olduğu iddia edilen Atinalıların Devleti kitabı direkten dönmüş bir tarih olduğunu okuduğumda çok şaşırdım. Ciceron’un kütüphanesinde olduğu, Plutarkhos’un yazdığı biyografilerde ondan alıntılar yaptığı, özellikle Bizanzslı yazarların çok sık alıntılarını kullandığı bu kitabı nedense kimse çoğaltma, saklama, gelecek nesillere aktarma derdinde olmamış. Sanırım yine bir iç isyanı bastırmak isteyen bir devlet lideri ya da dünyaya hakim olmak isteyen faşist bir barbar tüm Aristoteles kitaplarını toplatıp meydanlarda yakmış olabilir. Eğer bu kitabın çağımıza korunarak gelmemesinin sebebi böyle bir toplu yakılma ise hiç şaşırmam. Kızı üşümüş diye dolarları yakan Pablo Escabar gibi üşüdüğü için odun tutşturmak adına pairüs yakılmaz herhalde… Gerçi bu da olabilir, insanoğlu sonuçta ağbi…

Aristoteles Direkten Nasıl Dönmüş?

Bu hikayenin kahramanının İngilizler olması sanırım kimseyi şaşırtmayacaktır. Evet Londra’daki British Museum’da İngiltere’ye ne zaman getirildiği bilinmeyen (kesin bilinmiyordur) ve arka yüzünde Atinalıların Devleti’nin yazılı olduğu bir papirüs bulunmuş. (Allah Allah tesadüfe bakar mısınız?) 28 cm eninde ve 6 metre uzunluğunda, durumu oldukça eski ve yıpranmış vaziyetteki bu papirüsün MS 78-79 tarihlerinde bir çiftlik ile ilgili hesaplar bulunuyormuş. Hesaplar zamanla önemlerini kaybettiklerinden, papirüsler MS I. yüzyılın sonlarına doğru, Aristoteles’in eserini kopyalamak için kullanıldığı düşünülüyor fakat çiftliklerin hesapları o dönem için çok ciddi bir arşiv olsada Aristoteles’in yazdığı Atinalıların Devleti yazısının papirüsünü çiftçilerin hesap yazmak için kullanmış olmasıda muhtemel olmalı diye düşünüyorum. Anadolu çiftçisi sonuçta… Papirüs beş parçadan oluşur ve dört farklı el yazısıyla yazılmıştır. Birinci ve dördüncü yazıcı çok kısaltma kullanıp harfleri bileşik yazmıştır. Papirüslerin kenarında, birinci yazıcının el yazısıyla eklenmiş editör notları vardır. Kötü durumda olan papirüste birçok kelime silinmiştir ve büyükçe parçalar eksiktir. 1891’de Frederic G. Kenyon’un editörlüğünde yayımlanan papirüste, kitabın başka eserlerdeki alıntılarından yararlanılarak eksiklikler tamamlanmıştır. Yani bu sebepten dolayı blog yazımın bir çok yerinde Aristoteles’in yazdığı iddia edilen Atinalıların Devleti yazısı diyorum. Belki başlığı ve içeriği bambaşka bir şey bile olabilir. Çünkü Avrupalıların ve eski kitap çoğaltıcıların kitap çoğaltmak yerine dedikodu gibi kitap yazdıklarını düşünüyorum.

Aklımda Sorular

Kitap, tarihin seyrindeki konumunu bir kenara bırakacak olursam, kitabı okurken hep merak ettim. O’na ne olmuş, neden öyle yapmışlar, bu gerekli miydi vb. bir çok soru aklıma geldi ve hiç birinin cevabını kitapta alamıyorum. Özellikle Solon. Abi sen niye gidiyorsun ya, bu kadar basit mi? Ama sorularımın cepvalarını almam gerekiyor mu? Bir çoğunu almam gerekmiyordur çünkü sonuç olarak biyografi kitabı değil devletin yönetim şeklini anlatmak için kurgulanmış bir kitap. Okurken çoğunlukla arkhon, bule, apodektes, logistes vb. kelimeleri görüp durdum ve bu kelimeleri, hafızama pek işleyemediğim için okudum geçtim. Fakat kitapta verilen mücadeleleri gördükçe dedim ki ulan sene olmuş 2022 (2023’e gireceğiz) yönetim şekilleri ve yöneticileri hatta halk hiç mi değişmez be?